Osoby głuche i słabosłyszące w pracy – szansa, a nie wyzwanie

Perspektywa osoby słabosłyszącej

Jestem osobą słabosłyszącą i przez lata miałam okazję być po obu stronach procesu rekrutacyjnego, zarówno jako kandydatka, jak i rekruterka. Szukałam pracy, przechodziłam przez wiele rozmów kwalifikacyjnych, ale też sama zatrudniałam inne osoby. Wiem, jak trudny może być ten proces zarówno dla osób słabosłyszących i g/Głuchych, ale też pracodawców. Dlatego chciałabym podzielić się swoimi doświadczeniami, ale też pewnymi wskazówkami, zarówno dla osób poszukujących pracy, jak i dla pracodawców, którzy chcą tworzyć bardziej dostępne i różnorodne miejsca pracy.

Na czym polega głuchota i jak wpływa na pracę?

Głuchota i niedosłuch to bardzo szerokie zjawisko, niektórzy nie słyszą wcale, inni mają resztki słuchu, używają aparatów słuchowych czy implantów ślimakowych. Sposób komunikacji także jest niezwykle obszerne, m.in.: posługiwanie się językiem polskim (fonicznym lub pisemnym), PJM (polski język migowy), SJM (systemem językowo – migowym), czytanie z ruchu warg, korzystanie z technologii, wspierających słuch. Mimo wysokiej różnorodności głuchoty, komunikacji, doświadczenia, trudności związane z pracą są dla omawianej grupy wspólne, np.:

rozmowy telefoniczne – trudność w komunikacji, jeśli nie ma alternatywy (np. e-mail, czat);
spotkania i rozmowy grupowe – trudności związane ze śledzeniem dyskusji, a później przebodźcowanie wynikające z intensywnego skupiania się na ruchu warg każdego rozmówcy. W rozmowach grupowych tempo mówienia bywa szybkie, a oczy osoby słabosłyszącej próbują nadążyć za wszystkimi zmianami w rozmowie. Przerywanie sobie nawzajem dodatkowo komplikuje sytuację, ponieważ trudno określić, skąd dochodzi dźwięk i kto aktualnie mówi;
dostęp do informacji – brak napisów w materiałach szkoleniowych, niedostępność tłumaczy języka migowego, czy procedury alarmowe, które nie uwzględniają sygnałów wizualnych;
brak świadomości u współpracowników – czasem współpracownicy nie wiedzą, w jaki sposób umiejętnie dostosować komunikację.

Szukanie pracy może być wyzwaniem dla każdego, ale osoby słabosłyszące i głuche często napotykają dodatkowe bariery. Na szczęście istnieją sposoby, które mogą pomóc skutecznie znaleźć i zdobyć wymarzoną pracę.

Szukaj firm otwartych na różnorodność

Nie wszystkie firmy są gotowe na zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami, dlatego warto zwrócić uwagę na te, które:

Mają politykę równości i różnorodności,
Wspominają o dostępności w ogłoszeniach o pracę,
Współpracują z organizacjami wspierającymi osoby z niepełnosprawnościami,
Posiadają programy stażowe i rekrutacyjne dla osób z niepełnosprawnościami.

Dobrym sposobem na znalezienie takich pracodawców jest odwiedzanie stron firmowych, sprawdzanie ich raportów CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu) oraz rozmowa z pracownikami firmy na portalach takich jak LinkedIn.

Podkreśl swoje umiejętności

Twoja głuchota czy niedosłuch nie definiują Cię jako pracownika – to Twoje umiejętności, doświadczenie i zaangażowanie są najważniejsze. Skoncentruj się na swoich mocnych stronach, np.:

Umiejętnościach technicznych lub specjalistycznych (np. grafika, programowanie, analityka danych),
Zdolnościach wizualnych i przestrzennych, które mogą być atutem w wielu branżach,
Umiejętnościach koncentracji i efektywnej pracy w cichym środowisku,
Znajomości języka migowego, która może być wartością dodaną w firmach obsługujących różnorodnych klientów.

Podczas rozmowy kwalifikacyjnej podkreślaj konkretne osiągnięcia i doświadczenie zawodowe. Możesz też przygotować portfolio lub prezentację, jeśli to pomoże lepiej przedstawić Twoje umiejętności.

Poinformuj o swoich potrzebach

Jeśli do komfortowej pracy potrzebujesz konkretnych narzędzi lub rozwiązań, nie bój się o tym mówić. Pracodawca nie zawsze wie, w jaki sposób dostosować środowisko pracy do potrzeb osoby głuchej lub słabosłyszącej, dlatego warto jasno określić swoje oczekiwania, np.:

Możliwość komunikacji mailowej lub na czacie zamiast rozmów telefonicznych,
Wsparcie tłumacza PJM podczas spotkań,
Dostęp do automatycznych napisów w wideorozmowach,
Wizualne alarmy i powiadomienia w miejscu pracy.

Pamiętaj, że pracodawca może uzyskać dofinansowanie na dostosowanie stanowiska pracy, więc nie powinien traktować tego jako problemu, lecz jako inwestycję w Twoją efektywność.

Korzystaj z narzędzi wspierających

Nowoczesna technologia może znacznie ułatwić Ci pracę i komunikację. Oto kilka narzędzi, które mogą Ci się przydać:

Aplikacje do transkrypcji mowy na tekst – np. Otter.ai, Ava, Live Transcribe (świetne do spotkań i rozmów na żywo),
Wideorozmowy z napisami – np. Google Meet, Microsoft Teams, Zoom (wiele z nich oferuje automatyczne napisy),
Programy do zamiany tekstu na mowę i odwrotnie – np. SpeechTexter, Voice Notebook,
Tłumacze języka migowego online – jeśli firma nie ma stacjonarnego tłumacza PJM, można korzystać z usług tłumaczy online (np. Tłumacz Migam, SpreadTheSign).

Poszukiwanie pracy będąc osobą głuchą lub słabosłyszącą może wydawać się trudne, ale przy odpowiednim podejściu i przygotowaniu możesz znaleźć pracę, w której będziesz czuć się komfortowo i w pełni wykorzystywać swoje kompetencje. Pamiętaj, że rynek pracy się zmienia – coraz więcej firm stawia na różnorodność i dostępność. Bądź pewny/a swoich umiejętności, korzystaj z dostępnych narzędzi i nie bój się mówić o swoich potrzebach. 😊

Perspektywa pracodawcy

Mimo rosnącej świadomości na temat niepełnosprawności słuchowej, wielu pracodawców nadal obawia się zatrudniać osoby głuche i słabosłyszące. Lęk przed trudnościami komunikacyjnymi, dodatkowymi kosztami czy obniżeniem efektywności zespołu sprawia, że osoby z ubytkiem słuchu mają ograniczone możliwości na rynku pracy. Tymczasem większość z tych obaw wynika z braku wiedzy i można je łatwo rozwiać dzięki odpowiednim rozwiązaniom.

Najczęstsze obawy pracodawców

a) Trudności w komunikacji

Jednym z głównych powodów, dla których pracodawcy wahają się przed zatrudnieniem osoby niesłyszącej, jest przekonanie, że komunikacja będzie utrudniona. Ci obawiają się, że taka osoba nie będzie w stanie swobodnie uczestniczyć w spotkaniach, odbierać poleceń czy współpracować z zespołem.

Rozwiązanie:

Korzystanie z aplikacji do automatycznej transkrypcji mowy na tekst (np. Ava, Live Transcribe).
Możliwość komunikacji mailowej, przez komunikatory lub w formie pisemnej.
Zapewnienie tłumacza języka migowego lub napisy na ważne spotkania.

b) Obawa przed dodatkowymi kosztami

Niektórzy pracodawcy są przekonani, że zatrudnienie osoby słabosłyszącej wiąże się z dużymi wydatkami na dostosowanie miejsca pracy.

Rozwiązanie:

Wiele dostosowań jest niskokosztowych lub darmowych, np. wdrożenie komunikacji mailowej czy korzystanie z darmowych aplikacji do transkrypcji.
Istnieją programy dofinansowania dla firm zatrudniających osoby z niepełnosprawnościami, np. refundacja kosztów dostosowania stanowiska pracy z PFRON.

c) Niska świadomość rozwiązań technologicznych

Nieznajomość dostępnych narzędzi wspierających osoby słabosłyszące sprawia, że pracodawcy zakładają, iż ich zatrudnienie wymaga dużego wysiłku organizacyjnego.

Rozwiązanie:

Edukacja na temat dostępnych rozwiązań, np. pętli indukcyjnych, systemów powiadomień wizualnych czy programów wspierających komunikację.
Konsultacje z organizacjami wspierającymi osoby z niepełnosprawnościami słuchu.

d) Wątpliwości dotyczące integracji w zespole

Pracodawcy mogą obawiać się, że osoba głucha będzie izolowana wśród słyszących współpracowników lub że reszta zespołu nie będzie wiedziała, jak się z nią komunikować.

Rozwiązanie:

Krótkie szkolenie dla zespołu na temat komunikacji z osobami niesłyszącymi (np. w jaki sposób mówić wyraźnie, jak korzystać z pisemnej formy kontaktu, podstawowe znaki języka migowego).
Zachęcanie do korzystania z różnych form komunikacji, np. wideokonferencji z napisami lub czatów firmowych.

e) Bezpieczeństwo w miejscu pracy

Niektóre branże, zwłaszcza produkcyjne czy logistyczne, obawiają się, że osoba głucha nie usłyszy sygnałów alarmowych lub ostrzeżeń, co może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji.

Rozwiązanie:

Zainstalowanie sygnałów świetlnych w systemie alarmowym.
Przekazywanie ważnych komunikatów w formie tekstowej lub wizualnej.

Dlaczego warto zatrudniać osoby słabosłyszące i głuche?

Osoby słabosłyszące i głuche wnoszą do zespołu unikalne umiejętności i cechy, które mogą być ogromnym atutem w pracy. Oto kilka powodów, dla których ich zatrudnienie przynosi korzyści firmie:

Silne skupienie i odporność na hałas – osoby z słabosłyszące i głuche nie rozpraszają się dźwiękami, dobiegającymi z zewnątrz, co pozwala im lepiej koncentrować się na zadaniach i pracować bardziej efektywnie, zwłaszcza w środowiskach biurowych typu open space.
Doskonałe umiejętności wizualne i przestrzenne – często też lepiej analizują informacje wizualne, co jest niezwykle przydatne w wielu branżach, np. jak projektowanie graficzne, architektura.
Rozwinięta umiejętność czytania emocji i języka ciała – osoby głuche i słabosłyszące często polegają na obserwacji mimiki i gestów, co czyni je bardziej empatycznymi i spostrzegawczymi w kontaktach międzyludzkich.
Umiejętność pracy w ciszy – w zawodach wymagających skupienia (np. programowanie, analityka danych, praca laboratoryjna) cisza i brak rozpraszających bodźców dźwiękowych mogą być dużym atutem.
Zwiększenie różnorodności i pozytywnego wizerunku firmy – organizacje zatrudniające osoby z niepełnosprawnościami postrzegane są jako bardziej otwarte, inkluzywne i społecznie odpowiedzialne, co wpływa na ich reputację i może przyciągać nowych klientów oraz inwestorów.

Dzięki tym cechom osoby słabosłyszące i głuche mogą stanowić wartościowy element zespołu i przyczynić się do sukcesu firmy. Wystarczy odpowiednie podejście i drobne dostosowania, by stworzyć środowisko pracy przyjazne dla każdego.

Podsumowanie

Zatrudnianie osób g/Głuchych i słabosłyszących nie jest wyzwaniem – to szansa na wzbogacenie zespołu o nowych, kompetentnych ludzi. Dostosowanie środowiska pracy nie jest trudne ani kosztowne, a różnorodność przynosi korzyści wszystkim.

Jeśli jesteś osobą poszukującą pracy – nie bój się mówić o swoich potrzebach. Jeśli jesteś pracodawcą – otwórz się na talenty, które mogą ulepszyć Twoją firmę.

Razem możemy sprawić, że rynek pracy stanie się bardziej dostępny i przyjazny dla wszystkich!

Autorka: Dominika Kopańska