Jak rozmawiać o podwyżce i awansie? 

Gdy pytamy pracujące osoby o, co jest najmniej zadowalającym elementem w ich pracy zawodowej najczęściej usłyszymy, że wynagrodzenie. Odpowiedź ta jest niezależna od płci, miejsca zamieszkania i miejsca pracy, a także od niepełnosprawności pracowniczki i pracownika. Osoby z niepełnosprawnościami są grupą, której zarobki zazwyczaj oscylują wokół najniższej krajowej. Wynika to częściowo z zawodów, jakie wykonują. Najczęściej są to prace proste. Z drugiej strony cały czas obecne są stereotypy, który powielają nie tylko pracodawcy ale również same osoby z niepełnosprawnościami. Pracodawcy myślą „niech się cieszy, że ma pracę”, a osoby z niepełnosprawnościami rozumują „cieszę się, że w ogóle mam pracę”. Tym samym obie grupy spotykają się w jednolitym nurcie postrzegania zatrudnienia pracownika z niepełnosprawnością, jako czegoś wyjątkowego. 

Ja jako pracownik 

Zanim przystąpisz do planowania rozmowy z pracodawcą, która ma dotyczyć podwyżki czy awansu, poświęć chwilę aby zastanowić się nad tym jak postrzegasz siebie jako pracowniczkę i pracownika? Nie jako pracowniczkę i pracownika z niepełnosprawnością, ale jako pracowniczkę i pracownika po prostu. 

Pomocna może się okazać analiza SWOT i choć nie często wykorzystuje się ją do analizy własnego potencjału, może to być narzędzie przydatne także w takim procesie. Analiza SWOT pozwala ocenić swoje mocne i słabe strony oraz wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na nie. Do oceny siebie jako pracowniczki i pracownika, analizę SWOT można poddać małej modyfikacji. Zagrożenia i szanse oceniamy wówczas nie tylko przez pryzmat czynników zewnętrznych, ale także i czynników wewnętrznych.  

 

Tak zmodyfikowane narzędzie pozwoli ocenić Ci pełne spektrum siebie jako pracowniczki i pracownika. Umożliwi lepsze poznanie swoich mocnych i słabych stron, a przede wszystkim przyczyni się do poddania siebie samego autorefleksji, która może nas zaprowadzić w różne strony kariery zawodowej. 

 

W ocenie swoich mocnych stron warto skupić się na następujących kwestiach: 

• W czym jestem dobra/dobry na moim stanowisku pracy? (zadania wynikające z zakresu obowiązków) 
• W czym jestem dobra/dobry w ogóle? (predyspozycje indywidualne np. analizowanie, organizowanie) 

• W czym trudno mnie zastąpić? (czy są zadania, które wykonuję tylko ja lub czy są zadania w których osoba, która mnie zastępuje poświęca znacznie więcej casu na ich wykonanie niż ja?) 

W ocenie swoich słabych stron warto skupić się na następujących kwestiach: 

• Wykonywanie jakich zadań sprawia mi trudność? 
• Wykonywanie jakich zadań zajmuje mi dużo czasu w stosunku do innych pracowniczek i pracowników wykonujących analogiczne zadania? (ocenę należy wykonać z uwzględnieniem wpływu posiadanej niepełnosprawności na szybkość wykonywania zadań) 
• W jakim zakresie powinnam/powinienem podnieść swoje kwalifikacje/kompetencje? 

 

W ocenie szans warto skupić się na następujących kwestiach: 

• Czynniki wewnętrzne 

• • Jakie są moje cechy osobowościowe, które wzmacniają możliwość osiągnięcia sukcesu zawodowego? (np. ambicja, chęć uczenia się) 

• Czynniki zewnętrzne 

• • Jakie są perspektywy rozwoju mojego miejsca pracy i stanowiska w przyszłości? 

 

W ocenie zagrożeń można skoncentrować się na następujących kwestiach: 

• Czynniki wewnętrzne 

• • Jakie są moje obawy i lęki związane z pracą? 

• Czynniki zewnętrzne 

• • Czy są, a jeśli tak, to jakie zewnętrzne zagrożenia dla mojego miejsca pracy i stanowiska w przyszłości? (np. rozwój technologii, załamanie gospodarcze) 

 

Przeprowadzona analiza umożliwi Ci spojrzenie na siebie z szerokiej perspektywy, być może z takiej, z jakiej do tej pory na siebie nie patrzyłaś/patrzyłeś? Pozwoli ocenić siebie jako pracowniczkę/pracownika.  

 

Warto zastanowić się czy i jak można wyeliminować zagrożenia wewnętrzne i zewnętrzne. Celowa będzie także rozwaga nad zidentyfikowanymi szansami i zastanowienie się, jak istniejące szanse można wykorzystać dla swojego sukcesu zawodowego? 

 

Wykonanie analizy przybliży Cię do rozmowy o awansie i podwyżce z przełożoną/przełożonym. Może się bowiem okazać, że identyfikacja swoich mocnych i słabych stron doprowadzi Cię do wniosku, że czas na rozmowę o awansie czy podwyżce jeszcze nie nadszedł i najpierw Ty sama/sam masz do wykonania pracę nad sobą jako pracowniczką/pracownikiem. 

 

Awans i podwyżka, a może tylko jedno z nich? 

Często myśląc o awansie automatycznie myślimy o podwyżce, a podwyżka kojarzy się nam z możliwością awansu, ale nie musi tak być. 

Aby podjąć rozmowę czy to o awansie, czy o podwyżce należy poddać analizie swoje oczekiwania w stosunku do miejsca pracy. Warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań: 

• Czy lubię swoje miejsce pracy? 
•  Za co lubię swoje miejsce pracy? 
• Które z wykonywanych zadań lubię najbardziej, a które najmniej? 
• Jakie są moje relacje z przełożonymi, współpracowniczkami/współpracownikami i klientkami/klientami (jeśli Twoja praca wymaga pracy z klientką/klientem zewnętrznym)? 
• Czy moje zarobki są adekwatne do mojego wkładu pracy (uwzględnij peemie/nagrody i inne gratyfikacje dodatkowe)? 
• Czy w strukturze mojego miejsca pracy jest przestrzeń na to abym mogła/mógł awansować? 
• Co jest dla mnie najważniejsze w miejscu pracy? (zarobki, możliwość rozwoju, możliwość awansu, relacje) 

Jeśli już odpowiedziałaś/odpowiedziałeś sobie na powyższe pytania określ jaki będzie zakres Twojej rozmowy z przełożoną/przełożonym: 

• awans 
• awans i podwyżka, 
• podwyżka. 

Do każdej rozmowy, a zwłaszcza takiej, która na pewno budzi emocje, a o takiej tutaj mówimy, warto się przygotować. Najlepiej spisać sobie najważniejsze kwestie, które się chce poruszyć i ustalić cele do osiągniecia. 

 

Awans to marzenie wielu pracowniczek i pracowników. Aby nie okazał się on porażką i był dla nas satysfakcjonujący powinniśmy się do niego dobrze przygotować, a rozmowę o nim traktować jako ostatnie ogniwo procesu. Jak pisałam powyżej, analiza SWOT będzie pomocna do samooceny i da nam argumenty w rozmowie o awansie. Jednocześnie, warto także wyobrazić sobie siebie na wyższym stanowisku pracy, rozważyć dobre strony takiej zmiany, ale też szczególnie mocno skupić się na ryzykach z tym związanych. Jeśli awans będzie oznaczał zarządzanie ludźmi zastanów się czy masz do tego odpowiednie kompetencje, czy jesteś uważna/uważny na współpracowniczki i współpracowników i obiektywna/obiektywny w stosunku do nich. Jeśli awans oznacza nowe obowiązki warto wiedzieć, czy Twoje przekonanie o nich to tylko wyobrażenie czy rzeczywistość. Czy wiesz jak te dodatkowe lub inne obowiązki wykonywać? Jeśli nie, to czy potrafisz się tego nauczyć? Czy jest ktoś kto pokaże Ci jak je wykonywać? Czy będziesz musiała/musiał samodzielnie uzupełnić swoje umiejętności? 

 

Awansowi często towarzyszy (ale nie musi) podwyżka. Łatwiejsza z pewnością będzie rozmowa o podwyżce, gdy staramy się jednocześnie o awans. Trudniej będzie z kolei negocjować o podwyżkę bez rozmowy o awansie czy zwiększeniu zakresu obowiązków. Jest to jednak możliwe. Tak jak i do rozmowy o awansie, także należy się dobrze przygotować do rozmowy o podwyżce. Aby określić wysokość oczekiwanej podwyżki, pomocne mogą okazać się dokumenty wewnętrzne firmy, na przykład regulaminy pracy, które określają minimalne i maksymalne stawki na danym stanowisku pracy. Można także posłużyć się statystykami wynagrodzeń na podobnych stanowiskach dostępnymi w Internecie. Należy pamiętać, że źródła te musza być wiarygodne. Aby rozmawiać o podwyżce pomocne będą argumenty, których dostarczy Ci przygotowana analiza SWOT. Pozwoli Ci ona przygotować, na podstawie określonych mocnych stron, argumenty do dyskusji. Z kolei zidentyfikowane słabe strony pozwolą na przygotowanie się do dyskusji o tym, jak je wyeliminować, jeśli te kwestie zostaną podniesione podczas rozmowy z przełożoną i przełożonym. Warto także przygotować się do procesu negocjacyjnego i określić, ile wynosi minimalny oczekiwany wzrost wynagrodzenia, który da Ci satysfakcję. Nie powinieneś liczyć, że przełożona zaproponuje Ci określoną kwotę. Musisz mieć dokładnie sprecyzowane swoje oczekiwania. 

Na rozmowę w sprawie podwyżki i awansu należy się umówić uprzedzając przełożoną lub przełożonego o zakresie rozmowy, jest to uczciwa praktyka. Aby poczuć się pewniej podczas rozmowy możesz przygotować sobie listę pomocniczą ważnych kwestii, argumentów i pytań, które chcesz zadać. Listę możesz zabrać ze sobą. Pewności siebie i przekonania o słuszności rozmowy na pewno doda Ci dobre przygotowanie się do niej. Poświęć na to tyle czasu ile uznasz za stosowne, nie spiesz się. 

Jeśli rozmowa przebiegnie pozytywnie sprawa jest prosta- oczekuj aneksu do umowy. Jeśli jednak nie zakończy się pozytywnie warto być na to przygotowanym. Jeśli przełożona lub przełożony zasugeruje, że do rozmowy wrócicie w przyszłości poproś o dokładne określenie kiedy ta przyszłość nastąpi. Chodzi o tydzień dwa czy może miesiąc lub dłużej? Dowiedz się, czy są jakieś elementy i jakie, które powodują, że awans czy podwyżka w tym momencie nie może mieć miejsca. Zapytaj, czy przed ustaloną rozmową musisz w jakiś sposób poprawić swój sposób wykonywania obowiązków, uzupełnić wiedzę?   

Czego nie robić czyli jak sobie nie zaszkodzić 

Jakich argumentów nie używać podczas rozmowy o awansie i podwyżce? Zdecydowanie unikaj argumentów natury prywatnej jak np. podwyżka czynszu czy czesnego w żłobku jako podstawa oczekiwania podwyżki. Oddzielaj pracę zawodową od sfery życia prywatnego. Problemy te  niekoniecznie muszą interesować Twoją przełożoną i przełożonego. Używaj tylko argumentów dotyczących Twojej pracy, Twojego zaangażowania, wypełniania powierzonych obowiązków oraz kwestii związanych z rozwojem kariery i własnymi ambicjami zawodowymi. 

Wątpliwym jest także to, aby w rozmowie porównywać się do innych pracowniczek i pracowników. O ile możecie wykonywać te same obowiązki, to każdy z Was może mieć inne predyspozycje czy nastawienie, inne relacje w miejscu pracy. Używaj porównań tylko w ostateczności. Podczas rozmowy skup się na sobie i na swoich mocnych stronach. 

Na koniec 

Pamiętaj, bądź przygotowana/przygotowany do rozmowy, nie daj się zaskoczyć i wyprowadzić z równowagi. Bądź sobą i w rozmowie pokaż się z jako kompetentna, sumienna i zaangażowana osoba, podkreślaj swoje mocne strony, o słabych mów tylko w kontekście ich świadomości i planowanej pracy nad nimi.  

 

Autorka: Agata Gawska